مسجد کبود تبریز
به گزارش عجم گشت , مسجد کبود تبریز یکی از زیبا ترین و باشکوه ترین آثار معماری اسلامی در ایران است که در قرن نهم هجری قمری به دستور سلطان جهانشاه قراقویونلو ساخته شده است. این مسجد با کاشی کاری های فیروزه‌ای و لاجوردی، نقش های اسلیمی و هندسی و طاق های بلند و گنبد های بزرگ، چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. در این مقاله قصد داریم به شما معرفی کاملی از مسجد کبود تبریز بدهیم و به شما بگوییم چرا این مسجد را نباید از دست بدهید.
بیشتر بخوانیم» جاهای دیدنی تبریز
آدرس و ساعت بازدید مسجد کبود تبریز
آدرس و ساعت بازدید مسجد کبود تبریز , آدرس مسجد کبود تبریز : تبریز، خیابان امام خمینی، نرسیده به میدان ساعت، جنب پارک خاقانی
ساعت بازدید مسجد کبود تبریز : همه روزه از ساعت 8 صبح تا 17.30 (در زمان شیوع ویروس کرونا در بازه‌های زمانی مختلف مسجد کبود تعطیل بوده است.)
بیشتر بخوانیم» بهترین سوغات تبریز
تاریخچه مسجد کبود تبریز
تاریخچه مسجد کبود تبریز در سال ۸۴۵ هجری شمسی (۱۴۶۶ میلادی) به دستور صالحه خانم، دختر سلطان جهانشاه قراقویونلو، پادشاه آذربایجان، ساخته شده است. این مسجد در زمان حکومت قراقویونلو ها، پایتخت فرمانروایان این خاندان بوده و به عنوان یک عمارت باشکوه و مقامات عالی رتبه به حساب می‌آمده است. نام اصلی این بنا عمارت المظفریه است که در کتیبه سردر آن آمده است. علاوه بر مسجد، در این عمارت مقبره سلطان جهانشاه و نزدیکانش، حوضچه‌ای با آب روان، حمام، مدرسه، کتابخانه و باغ وحش نیز وجود داشت.
پس از فروپاشیدن دولت قراقویونلو در سال ۸۷۵ هجری قمری (۱۴۷۱ میلادی)، تبریز تحت حکومت آق قوینلو قرار گرفت. این دوران، مسجد کبود تغییرات جزئی دید و کاشی کاری های جدید با نام خلفای راشدین بر روی دیوار باغچه نصب شد.
سال ۱۰۰۶ هجری قمری (۱۵۹۷ میلادی)، تبریز به دست صفویان درآمد و شاه عباس اول به منظور تقویت حضور خود در شهر، یكی از كارگاه های كاشی كاری را به تبریز منتقل كرد. در این دوران، كاشی كاری های جدیدی با رنگ آمیزی زردی-آبی و طلایی-آبی بر روی دیوار باغچه و كنار حوضچه اضافه شد.
و در سال ۱۱۸۵ هجری شمسی (۱۷۸۰ میلادی)، زلزله‌ای ویرانگر تبریز را لرزاند و بخش های زیادی از مسجد کبود را خراب کرد. گنبد های مسجد فرو ریخت و دیوار های آن ترک خورد. این زلزله باعث شد که مسجد کبود به مدت ۱۵۰ سال به حالت خرابی درآید و از استفاده خارج شود.
در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی (۱۹۳۹ میلادی)، با تلاش های انجمن آثار ملی ایران، مرمت و بازسازی مسجد کبود آغاز شد. در این مرمت، بخش های باقی مانده از عمارت المظفریه حفاظت شدند و بخش های ناقص آن بازسازی شدند. همچنین، کاشی کاری ها و نقش های داخل مسجد با رعایت استایل اصلی، تعمیر و تکمیل شدند.
معماری مسجد کبود
مسجد کبود تبریز یک نمونه برجسته از معماری اسلامی در دوران قراقویونلو است که با الهام از سبک های سلجوقی، ایلخانی و تیموری، چهره خاص خود را پیدا کرده است. این مسجد دارای دو شبستان بزرگ و کوچک، دو گنبد بلند، دو مناره، چهار ایوان، حوضچه، باغچه و سرداب است.
شبستان بزرگ مسجد کبود
به صورت چهارگوش است که در هر گوشه آن چهار پایه قائم به قطر ۴/۶ متر قرار دارند. این پایه ها حامل گنبد بزرگ مسجد هستند که قطر داخلی آن ۱۵/۱۷ متر و قطر خارجی آن ۲۰/۲۰ متر است. این گنبد به صورت لانه زنبوری ساخته شده است و در قسمت بالای آن نقش های هشت پر و هشت پاسور به صورت جفت جفت قابل روئیت است.
شبستان کوچک مسجد کبود
در جنوب شبستان بزرگ قرار دارد و به صورت مستطیل است. در هر كنار شبستان كوچك یك پایه قائم به قطر یك مترو نیم قابل رؤیت است كه حامل گنبدی كوچك به قطر داخلی هفت مترو نیم و خارجی نُه مترو نیم است.
ایوان های مسجد کبود
در جهات شمالی، جنوبی، شرقی و غربی قرار دارند و هر یک از آن ها دارای طاق های بلند و گرد هستند.
ایوان شمالی
به عنوان محل نمازگزاری استفاده می‌شود و دارای محرابی زیبا است که با کاشی کاری های فیروزه‌ای و لاجوردی تزئین شده است. این محراب به صورت چند ضلعی است و در قسمت بالای آن کتیبه‌ای از سوره بقره قرآن به خط نعمت الله البواب نوشته شده است.
ایوان جنوبی
به عنوان محل ورود به مسجد کاربرد دارد و دارای دروازه‌ای بزرگ است که با کاشی کاری های هندسی و اسلیمی زینت یافته است. در قسمت بالای دروازه، کتیبه‌ای از سوره توبه قرآن به خط نعمت الله البواب قرار دارد.
ایوان شرقی و غربی
به عنوان محل اتصال شبستان ها به ایوان ها عمل می‌کنند و دارای طاق های گرد هستند که با کاشی کاری های رنگین تزئین شده‌اند. در قسمت بالای طاق ها، نقش های گل و بوته به صورت ساده و خوش آیند قابل مشاهده هستند.
مناره های مسجد کبود
در جنوب شرق و جنوب غرب مسجد قرار دارند و هر یک از آن ها دارای ارتفاع ۳۰ متر هستند. این مناره ها به صورت استوانه‌ای ساخته شده‌اند و در قسمت بالای آن ها گلدسته‌ای به صورت لانه زنبوری قابل رؤیت است. مناره ها با كاشی كاری های فیروزئی، لاجوردی، سفیدی، سیاهی، نقش های هشت پاسور، كتیبات خط نعمت الله البواب تزئین شده اند.
حوضچه مسجد کبود
در محوطه باغچه جنوب شرق مسجد قرار دارد و به صورت چندضلعى است. حوضچه كشیده شده در حال حاظر، بازسازى شده در سال ۱۳۱۸ هجرى شمسى (۱۹۳۹ میلادى) است. حوضچه اصلى كاملاً كشیده شده بود و فقط پائینى ترین سطح آن باقى مانده بود. حول حوضچه كشیده شده، كاشى كارى هاى جدیدى با رنگ زردی-آبى و طلایى-آبى نصب شده است.
باغچه مسجد کبود
جنوب مسجد واقع شده است و دارای چهار بخش است. در هر بخش، یک درخت قدیمی و گل های رنگین قابل مشاهده هستند. بخش شرقی باغچه، مقبره سلطان جهانشاه و نزدیکانش قرار دارد که با کاشی کاری های زرد و آبی تزئین شده است. و بخش غربی باغچه، مدرسه و کتابخانه عمارت المظفریه واقع شده است که اکنون به عنوان موزه مسجد کبود مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد.
سرداب مسجد کبود
در زیر شبستان بزرگ قرار دارد و به صورت چند ضلعی است. این سرداب به عنوان محل نگهداری آب و خنک کننده هوا در تابستان عمل می‌کند. این سرداب دارای چندین راهرو و اتاق است که با سنگ های خشک و خاکستری ساخته شده اند.
چرا باید مسجد کبود را ببینید؟
مسجد کبود تبریز یکی از شاهکار های هنر و معماری ایران است که نماینده فرهنگ و تمدن اسلامی در دوران قراقویونلو است. این مسجد با زیبایی و تنوع رنگ ها، نقش ها، طرح ها و کتیبات خود، هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند. نشان دهنده توانایی و خلاقیت هنرمندان ایرانی در ساخت و تزئین بنا های دینی است. همچنین شاهد تاریخ و فراز و نشیب های شهر تبریز است که با پایداری و استحکام خود، بر پایه خود باقى مانده است.
پس اگر به دنبال یک تجربه فراموش نشدنى از دیدن یک آثار باستانى در ایران هستید، حتماً مسجد کبود تبریز را در لیست سفر خود قرار دهید.